Peter van den Borne’s speurtocht naar de ware Maria

Heel vroeger, tot aan de renaissance, werd het geloof door kunstenaars gebruikt als de enige waarlijke inspiratiebron. Ook daarna is het geloof nog vaak als thema gebruikt. Zo heeft Rembrandt veel Bijbelse taferelen geschilderd, waarbij werkelijk juweeltjes zitten. (Onderaan deze blog vind je een prachtig voorbeeld!).

Tegenwoordig is het echter niet meer zo gebruikelijk om inspiratie te putten uit het geloof. Toch merk ik bij mezelf op dat ik regelmatig voorwerpen die geloof gerelateerd zijn, wil gebruiken. Mijn interesse voor geloofsstromingen is daar denk ik debet aan. Véél mensen op deze aarde putten kracht uit het geloof.
Dat intrigeert me in hoge mate.

Geboorte en dood zijn thema’s die in ieder geloof een rol spelen. Denk aan de geboorte en de eerste levensjaren van het kind waarbij de moeder een belangrijke rol op zich neemt. Binnen het katholieke geloof zou je Maria in mijn ogen kunnen zien als een soort oermoeder die een voorbeeld is voor al het nieuwe leven op aarde, en symbool staat voor alle moeders.

Er zijn eeuwenlang kunstenaars geweest die door Maria werden geïnspireerd en die haar op op allerlei manieren hebben verbeeld. Ook ik voelde de bezieling.

Maria als meimoeder
In eerste instantie ging ik op zoek naar een Mariabeeld zoals dat vroeger in bijna iedere Kempische huiskamer te zien was. Op de kast onder een stolp, in de `goei kamer`. Er bleken echter nogal wat varianten te zijn. Dus heb ik enkele mogelijkheden tegen elkaar afgewogen. Ik wist pas welk beeld ik wilde gaan gebruiken toen ik een Mariabeeld zag bij een vriendin van mij. Dit was het juiste beeld voor een schilderij. Het was een Mariabeeld met kind. Met de filosofie in mijn achterhoofd van Maria als oermoeder.

Nu wilde ik binnen het kader van het schilderij meer verbeelden dan het beeld zelf. Daarom ben ik gaan nadenken hoe ik meer inhoud aan het beeld kon geven.Er ontstonden verschillende ideeën die ik zou kunnen gebruiken om het een en ander verder te verbeelden.

• De maand die past bij Maria is de meimaand. Het was een katholiek gebruik vroeger om in de meimaand bloemen bij Maria te zetten en dit sprak me wel aan. Ik wilde ook meibloempjes plaatsen bij het beeld.
• Omdat Italianen in de 15 eeuw de meimaand hebben uitgeroepen tot Mariamaand, kwam ik op het spoor om een Romaanse fantasie nis te gebruiken waarin ik het beeld kon plaatsen.
• Een sleutel op de voorgrond en enkele scharnieren aan de muur. Deze wilde ik als symbool gebruiken. Ook omdat het er soms op lijkt, dat het niet meer van deze tijd is om steun te zoeken in het geloof. We hebben het geparkeerd en weggezet c.q. achter slot en grendel weggesloten.

Ik wil met dit schilderij graag een deurtje openen waardoor Maria weer in de schijnwerpers wordt gezet.
Het Mariabeeld blijft in mijn ogen een vertederend beeld van een moeder die zorgt voor haar kind. Een beeld dat al een paar duizend jaar velen mensen intrigeert en inspireert.

Hieronder een schilderij van Rembrandt dat ik zag tijdens een tentoonstelling in het Mauritshuis in Den Haag. Ik vond het echt fenomenaal.Het schilderij heet het loflied van Simeon. Een schilderij geïnspireerd door het geloof van de meester zelf. Eigenlijk een schilderij dat iedereen ooit gezien zou moeten hebben.

Rembrandt maakte dit schilderij in 1631 toen hij ongeveer 25 jaar was. Hij woonde toen nog in Leiden, maar zou aan het eind van het jaar naar Amsterdam verhuizen. Dit schilderij vormt het hoogtepunt uit Rembrandts Leidense jaren: het is een samenvatting van zijn artistieke kunnen op dat moment. Voorgesteld is het Bijbelverhaal over Simeon. Jezus was nog een zuigeling toen Jozef en Maria hem meenamen naar de tempel, waar hij aan God moest worden voorgesteld. Daar kwam de oude Simeon op hen af. Hij had het kind herkend als de Verlosser en prees vervolgens God in een loflied. Rembrandt heeft de Bijbeltekst vrij nauwkeurig nagevolgd. De oude Simeon heeft de kleine Jezus in zijn armen genomen en looft God met opgeheven gezicht. Links van hem knielt de verbaasde Maria. Jozef houdt de twee duiven vast die zij hadden meegenomen om te offeren. In zijn loflied omschreef Simeon Jezus als ‘een licht tot openbaring voor de heidenen’. Daarom beeldde Rembrandt het kind letterlijk af als een bron van licht. De compositie, lichtval, gebruik van clair obscure, penseelgebruik etc werkelijk fantastisch. De sfeer die geschapen is overstijgt het menselijke en is Goddelijk in mijn beleving.

Klik hier voor een uitdraai (pdf): Peter-van-den-Borne-zoektocht-naar-Maria