De kunst van kleur is wetenschap!


Zonder Goethe, Chevreuil en van Itten en nog diverse anderen die onderzoek hebben gedaan naar kleur, waren kunstenaars als Turner, Seurat, Monet en Mondriaan wellicht nooit zo bekend geworden.

Met regelmaat vertel ik over kleur. Soms in de vorm van een lezing om de kunstenaars c.q. amateur kunstenaar verder te helpen. Maar ook vaak tijdens de kunstschilderlessen die ik geef op de opleiding ‘Born-Art, Klassiek Hedendaags realisme’ (kunstschilderen).

Kunst-kleur-Kunst-blog1
Isaac Newton 1643-1727 ontdekte dat het witte licht van de zon door het prisma tot alle kleuren van de regenboog uiteengerafeld wordt. Kleurenprisma van Newton Wij zien een rode pot omdat alle kleuren worden geabsorbeerd door de pot behalve de rode tint.

Kleur is eenvoudig niet weg te denken uit de wereld waarin wij leven.Of het nu gaat om het kopen van een stukje vlees bij de supermarkt, een boeketje bloemen voor je geliefde, het inrichten van een interieur of het kopen van kunst. Overal worden we beïnvloed door kleur bij het maken van onze keuzes.

Want kleur wordt overal toegepast!

Kleur is meer dan alleen een kwestie van gevoel

Voor een kunstenaar is het belangrijk kennis op te doen over de fysiologische, psychologische en spirituele effecten van kleur. Deze kennis zorgt ervoor dat hij zich optimaal kan uitdrukken d.mv. zijn werk.

Werk van William Turner 1838 The Fighting Temeraire Tugged to Her Last Berth to Be Broken up

Werk van William Turner 1838 The Fighting Temeraire Tugged to Her Last Berth to Be Broken up Door de verandering van het licht veranderen blauw en geel van waarde. Blauw verandert door intensivering (steigerung aldus Goethe) naar violet en geel verandert door intensivering naar rood. Dankzij de kleurenleer van Goethe maakte het werk van Turner een grootse ontwikkeling door. Zo zie je dat de kennis over kleur toen een belangrijke rol speelde. En ook nu nog steeds van groot belang is voor de kunstenaar.De kleurenleer waar wij ons nu op richten is die van Johannus van Itten. Een kunstleraar die les gaf aan de kunstschool Het Bauhaus. Hij besteedde ook een groot deel van zijn leven naar het onderzoek van kleur.En legde een basis waar kunstenaars als Mondriaan en van Doesburg op hun manier ook weer gebruik van maakten.
Werk van William Turner 1838 The Fighting Temeraire Tugged to Her Last Berth to Be Broken up
Door de verandering van het licht veranderen blauw en geel van waarde. Blauw verandert door intensivering (steigerung aldus Goethe) naar violet en geel verandert door intensivering naar rood. Dankzij de kleurenleer van Goethe maakte het werk van Turner een grootse ontwikkeling door. Zo zie je dat de kennis over kleur toen een belangrijke rol speelde. En ook nu nog steeds van groot belang is voor de kunstenaar.De kleurenleer waar wij ons nu op richten is die van Johannus van Itten. Een kunstleraar die les gaf aan de kunstschool Het Bauhaus. Hij besteedde ook een groot deel van zijn leven naar het onderzoek van kleur.En legde een basis waar kunstenaars als Mondriaan en van Doesburg op hun manier ook weer gebruik van maakten.

Er wordt vaak ten onrechte aangenomen dat de kunstenaars die ons zijn voorgegaan uitsluitend werkten op hun gevoel. Maar onderzoeken naar kleur vanuit industrieel, natuurkundig of wetenschappelijk belang blijken vaak synchroon te lopen met de ontwikkeling van nieuwe kunststromingen. Zonder Goethe, Chevreuil en van Itten en nog diverse anderen die onderzoek hebben gedaan naar kleur, waren kunstenaars als Turner, Seurat, Monet en Mondriaan (voorlopers van diverse stromingen) wellicht nooit zo bekend geworden. Het is bekend dat het boek ‘zur farbenlehr’ van Goethe bij Turner bekend was het is ook aannemelijk dat kunstenaars en wetenschappelijke of natuurkundige onderzoekers erg geïnteresseerd waren in elkaars werk.

Ik vind het nog steeds erg belangrijk dat een kunstenaar zich verdiept in de wetten van kleur. Daarom dient kleur uit de persoonlijke gevoelssfeer los gemaakt te worden en is het nodig de fysiologisch kant te bestuderen.
Een paar proefjes om er achter te komen hoe we onbewust reageren op een kleur of een niet kleur.

  • Kunst-kleur-Kunst-blog3Kijken we enige tijd naar een groen vierkant bij helder daglicht en we sluiten onze ogen dan krijgen we een nabeeld dat rood is. De hersenen verlangen de complementaire kleur.
  • Plaatsen we een neutraal middengrijs vierkantje in een rood vierkant dan lijkt het grijs groengrijs. De hersenen verlangen onbewust naar de complementaire kleur.
  • Plaatsen we een middelgrijs vierkantje op een grijze achtergrond dan is er geen nabeeld.Kunst-kleur-Kunst-blog4
    Het bewijst dat het oog dan pas bevredigd is als de wet van het complement wordt vervuld. De ogen en de hersenen verlangen het middelgrijs en worden onrustig wanneer het er niet is. Kleurwerkelijkheid en kleurwerking zijn niet hetzelfde en er ontstaat een zweverige disharmonie die de kunstenaar de mogelijkheid geeft het onzegbare uit te drukken.

De grondslag voor de kleurenleer is de kleurencirkel omdat daarin de kleurenordening wordt aangegeven.

De driehoeken geven de primaire en complementaire kleuren aan. Het complement kun je het best relateren aan de primaire kleuren.  Dus het complement van rood is de mengkleur van blauw en geel. Groen dus.
Het complement van geel is de mengkleur van rood en blauw. Violet dus enz.

De 7 wetten van van Itten.

  • licht donkercontrast
    (het goed leren zien van zwart en wit en de grijswaarde’s)
  • kleur tegen kleurcontrast
    (de reactie van kleur naast een kleur en naast wit grijs of zwart)
  • Koud warmcontrast
    (het gedrag van koele en warme kleuren t.o.v. elkaar)
  • Complementair contrast
    (de grijswaarde en zijn functie bij het toepassen van de kleur)
  • Kwaliteitscontrast
    (Het zuiver houden of vergrijzen van de kleur)
  • Kwantiteitscontrast
    (Hoeveel kleur t.ov. een ander kleur kun je gebruiken.

Om je als kunstenaar te kunnen uitdrukken, dien je enig begrip te hebben van de 7 wetten met -naar mijn mening- de wet van het complement als de belangrijkste omdat deze meeste invloed heeft op onze fysieke waarneming van kleur.

Aantal Reacties: 0

Reageren ?



Plaats een reactie! (s.v.p. maximaal 600 woorden)

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Verplichte velden zijn gemarkeerd met *


Mail mij als anderen ook een reactie plaatsen.